عشایر خراسان شمالی ۳۰ درصد از گوشت قرمز استان را تأمین می‌کنند و همواره یاری‌گر اقتصاد بوده اند اما مشکلاتی سر راه این قشر زحمت‌کش وجود دارد که سختی زندگی عشایری را دوچندان کرده است.
خبرگزاری مهر؛ گروه استان‌ها: خراسان شمالی با ۲۸ هزار و ۴۳۴ کیلومتر مربع وسعت در قسمت شمال شرقی کشور واقع شده است و از جمعیت یک میلیون نفری برخوردار است که از این میان ۳ درصد را عشایر تشکیل می‌دهند.
عشایر خراسان شمالی با جمعیتی بیش از ۳۰ هزار نفر در قالب ۲ ایل زعفرانلو و شادلو و ۳۸ طایفه با شیوه‌های سنتی کوچ رو و نیمه کوچ رو در این استان کوچ روی می‌کنند.
در استان خراسان شمالی ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار رأس دام سبک نگهداری و پرورش داده می‌شود که ۷۰۰ هزار رأس از این تعداد در اختیار عشایر است. همچنین طبق آمار رسمی ۳۰ درصد از گوشت قرمز این استان از سوی عشایر تأمین می‌شود.
از مهمترین تولیدات لبنی عشایر خراسان شمالی شیر، پنیر پوستی، کشک و قره قوروت را می‌توان نام برد. در زمینه صنایع دستی نیز گلیم، سفره کردی، تابلو فرش، لباس محلی و جاجیم از تولیدات عشایر این استان است.
این قشر زحمت‌کش با تولیدات گوشتی و لبنی همواره یاری‌گر اقتصاد بوده اند، اما مشکلاتی سر راه آنها وجود دارد که لازم است مسئولین مربوطه همت به خرج داده و تا حد امکان با برطرف کردن مشکلات از سختی زندگی عشایری کم کنند.
در این گزارش سعی شده عمده مشکلات عشایر خراسان شمالی مورد بحث و بررسی قرار گیرد؛ مشکلاتی که برخی از آنها به سرانجام رسیده و برخی دیگر همچنان در گیر و دار مسائل اداری است.
بزودی یک حلقه چاه برای عشایر خراسان شمالی در استان گلستان حفر می‌شود
قریب به ۴۰ درصد از مساحت استان به دلیل کاهش بارندگی در سال‌های اخیر دچار فقر ناشی از خشکسالی است. خشکسالی و کمبود آب شرب و کشاورزی به ویژه در سال‌های اخیر برای عشایر و روستاییان زیادی یک مسئله جدی به شمار می‌رود.
حجت الاسلام رضا نوری، امام جمعه بجنورد ۱۲ مهر در دیدار عشایر خراسان شمالی به مناسبت روز ملی روستا و عشایر، اظهار داشت: بحران خشکسالی تأثیر زیادی بر زندگی قشر عشایر در بخش آب شرب و کشاورزی گذاشته است که باید مسئولان تمامی تلاش خود را برای رفع مشکلات آنها و خدمت‌رسانی‌ها به آنها به کار گیرند.
روشن ضمیر، مدیرکل امور عشایری خراسان شمالی نیز ۱۳ آذر سال جاری در جلسه شورای عشایری اظهار کرد: طی دو سال گذشته مصوبه‌ای مبنی بر راه اندازی ایستگاه برداشت آب برای عشایر خراسان شمالی در مناطق قشلاقی استان گلستان به تصویب رسیده بود که هنوز به مرحله اجرا درنیامده است.
وی با اشاره به اینکه مسئولان استان گلستان علت عدم راه اندازی این ایستگاه‌ها را مباحث اعتباری اعلام کرده اند، گفت: مسئولان استان گلستان قول راه اندازی ۴ ایستگاه برداشت آب را تا ۴۰ روز آینده دادند.
روشن ضمیر با اشاره به اینکه عشایر خراسان شمالی در مناطق قشلاقی استان گلستان دارای مراتعی هستند که پروانه چرا به نام آنها صادر شده است، ادامه داد: در این مراتع و مناطق، چشمه‌هایی وجود دارد که آب آنها برای مصرف روستاییان آن مناطق، انشعاب کشی شده است.
مدیرکل امور عشایری خراسان شمالی تاکید کرد: عشایر این استان انتظار دارند که حداقل در مدت ۵ تا ۶ ماهی که در آن استان مستقر هستند، اجازه مصرف آن آب به آنها داده شود.
وی در ادامه تصریح کرد: از سوی دیگر پیگیر آن هستیم تا در منطقه مخدومقلی در استان گلستان، یک حلقه چاه به نام عشایر خراسان شمالی حفر کنیم که در این صورت مشکلات آب عشایر این استان برطرف می‌شود.
روشن ضمیر گفت: در حال حاضر آبرسانی برای تأمین آب شرب و آب دام به عشایر خراسان شمالی در استان گلستان به صورت سیار و با ۸ دستگاه تانکر آبرسان انجام می‌شود.
این مقام مسئول خاطرنشان کرد: با توجه به بارندگی‌هایی که اخیراً رخ داده، رودخانه اترک نیز دارای آب است و در حال حاضر عشایر در ارتباط با تأمین آب با مشکل مواجه نیستند.
با توجه به سردتر شدن هوا، نیاز به سهمیه سوخت زمستانه یکی از نیازهای عشایر این استان بوده چرا که در حال حاضر فقط ۱۰ درصد جامعه عشایری دارای پنل‌های خورشیدی هستند که بتوانند از آن برای گرمایش و یا روشنایی استفاده کنند.
رضا روشن ضمیر، مدیرکل امور عشایری خراسان شمالی ۸ آذر سال جاری در جمع خبرنگاران در این خصوص اظهار داشت: سال گذشته سهمیه ماهانه نفت سفید عشایر خراسان شمالی ۳۰۰ لیتر بود که ۲۲۰ لیتر آن اختصاص یافت و امسال این سهمیه به ۱۲۵ لیتر کاهش یافته است.
وی عنوان کرد: اختصاص سوخت بر اساس آمار و اطلاعات ثبت شده در مرکز ملی آمار ایران انجام می‌شود که در حال حاضر تنها چهار هزار و ۶۸۰ خانوار عشایر استان امکان دریافت نفت سفید دارند.
روشن ضمیر با اشاره به اینکه در صورت عدم تأمین سوخت مورد نیاز عشایر، این تولیدکننده‌ها به ناچار به دنبال خرید سوخت از روستاییان خواهند بود، گفت: آخرین آمارگیری در سال ۹۷ به صورت الکترونیکی انجام شد و در آن سال شماری از خانوار عشایری استان از خود اظهاری و ثبت اطلاعات در مرکز ملی آمار جامانده بودند.
مدیرکل امور عشایری خراسان شمالی ادامه داد: با پیگیری‌های انجام شده، سامانه فعال شد و خانوارهای جامانده با ثبت نام الکترونیکی خوداظهاری کردند؛ این سامانه تا پنجم مهرماه امسال فعال بود و ۷ هزار و ۱۶۷ خانوار خود اظهاری کردند که اطلاعات چهار هزار و ۶۸۰ خانوار تأیید شد و مابقی هنوز در دست بررسی است.
رضا روشن ضمیر در ادامه این پیگیری‌ها در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه دریافت ماهانه ۱۲۵ لیتر سوخت توسط عشایر مقدار ناچیزی است، اظهار کرد: این مشکل برای عشایر کوچ رو برطرف شد و به میزان ۲ برابر رسید اما سایر عشایر داخل استان کماکان با این مشکل مواجه هستند.
وی خاطرنشان کرد: تلاش داریم تا مشکل تأمین سوخت عشایر با پیگیری مسئولان استان و نمایندگان مجلس شورای اسلامی برطرف شود.
توزیع پنل‌های خورشیدی بین عشایر
اما توزیع پنل‌های خورشیدی بین عشایر یکی راه حل‌هایی است که می‌تواند بخشی از مشکلات این قشر را مرتفع کند.
روشن ضمیر در این راستا در گفتگو با خبرنگار مهر از توزیع ۷۰ دستگاه پنل خورشیدی ۱۰۰ واتی میان عشایر خراسان شمالی مستقر در استان گلستان خبر داد و اظهار داشت: ارزش این پنل ها ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است که عشایر تنها ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان از هزینه آن را پرداخت می‌کنند و دولت تأمین مابقی آن را تعهد کرده است.
مدیرکل امور عشایر خراسان شمالی خاطرنشان کرد: پنل‌های خورشیدی با همکاری وزارت نیرو تأمین و در اختیار عشایر قرار می‌گیرد.
گلایه‌های عشایر از افزایش قیمت نهاده‌های دامی
یکی دیگر از مشکلات عشایر خراسان شمالی تأمین خوراک مورد نیاز دام‌ها است؛ افزایش قیمت جو، کنسانتره و سویا و دیگر نهاده‌های دامی از سویی و کاهش قیمت دام زنده از سوی دیگر عشایر را گلایه‌مند کرده است.
رئیس جهاد کشاورزی خراسان شمالی ۲۰ دی در جمع عشایر شیروان در منطقه مراوه تپه استان گلستان درباره گلایه‌های عشایر از افزایش قیمت نهاده‌های دامی گفت: سال جاری قیمت نهاده‌های دامی آزاد شد و نرخ جو از ۲ هزار و ۲۰۰ تومان به بیش از ۱۲ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم از این محصول افزایش یافت.
وی افزود: قیمت کنسانتره هم به بیش از ۱۲ هزار تومان و سویا به ۱۷ هزار تومان رسیده است و البته دیگر نهاده دامی یارانه ای در اختیار قرار نمی‌گیرد از این رو هزینه تولید بالا رفته است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی گفت: این در حالی است که قیمت دام زنده بسیار پایین است، البته در این زمینه طرح خرید حمایتی دام اجرا شد و در استان ۲۷ هزار رأس دام سبک در قالب این طرح خریداری شد.
محمدزاده افزود: یکی از درخواست‌های عشایر، امهال وام‌های بانکی است؛ این امر هنوز به نتیجه نرسیده است و مجلس شورای اسلامی می‌تواند با پیگیری برای تأمین اعتبار مورد نیاز، اجرای امهال تسهیلات بانکی عشایر را محقق سازد.
عشایر در انتظار اصلاح ایلراه ها
اصلاح ایلراه ها یکی دیگر از خواسته‌های به حق عشایر خراسان شمالی است. موضوعی که سال هاست آنچنان مورد توجه و پیگیری قرار نگرفته و باعث مشقت‌های متعددی شده است.
رضا روشن ضمیر، ۱۸ دی سال جاری در جمع خبرنگاران در این خصوص اظهار کرد: پیرو مصوبات نشست مشترکی که با استان مسئولان گلستان برگزار شد، مقرر شد تا راه‌های اصلی عشایر این استان در مناطق مراوه تپه و کلاله در استان گلستان تیغ زنی شود.
وی افزود: این امر اکنون اجرایی شده است.
مدیرکل امور عشایر خراسان شمالی گفت: استان گلستان برای تیغ زنی و مرمت ایل‌های فرعی نیز در حال انعقاد قرارداد با پیمانکار است که به زودی اجرایی می‌شود.
در سفر رئیس جمهور به استان نیز تأمین ۲۱۵ میلیارد تومان اعتبار برای رفع مشکلات عشایر مصوب شد که طبق گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی میزان تخصیص تاکنون ناچیز بوده است.
از این مبلغ حدود نیمی از آن مخصوص مرمت ایلراه ها و خرید دستگاه‌ها و ماشین آلان راه سازی است که تخصیص آن می‌تواند تحولی چشمگیر در رفع نواقص این حوزه ایجاد کند.
نگاه به حل مشکلات عشایر باید متوازن باشد
محمدرضا حسین نژاد، استاندار خراسان شمالی در گفتگو با مهر در خصوص مشکلات عشایر اظهار داشت: توجه متوازن به حوزه‌های مختلف جامعه عشایر اعم از حوزه‌های فرهنگی، آموزشی و دیگر دستگاه‌های متولی موجب حل مشکلات این قشر خواهد شد.
وی با تاکید بر اینکه باید طرحی در خصوص وضعیت اسکان عشایر تعریف شود، افزود: با اجرای طرحی اصولی و قانونمند با پیش بینی نیازهای اولیه و جلوگیری از پراکنده سازی می‌توان وضعیت سکونتگاه‌های عشایر را ساماندهی کرد.
حسین نژاد تصریح کرد: برای حل مشکلات جامعه مظلوم و مولد عشایر، اجرای آئین نامه‌ها و دستورالعمل‌های هیئت وزیران الزامی است.
حسین نژاد در خصوص خرید تضمینی دام نیز گفت: در دنیای رقابت‌ها، می‌توان سهم صادراتی هم برای جامعه عشایر در نظر گرفت تا شاهد تحول ارزآوری و رونق اقتصادی باشیم.
وی تصریح کرد: با تدوین نظام نامه‌ای واحد بین استان‌های دارای جامعه عشایر می‌توان از بروز ناهماهنگی‌های موجود جلوگیری کرد.
حسین نژاد خاطر نشان کرد: مشکلات قشر عشایر با تغییر نگرش‌ها، نوع مدیریت‌ها، داشتن دیدگاه متفاوت به صورت عملیاتی و مطالعه شده و مدون حل می‌شود.
به صورت کلی عشایر خراسان شمالی که با کمترین توقعات بیشترین تولید را برای استان به ارمغان آورده اند شایسته خدمات بیشتری هستند که باید مسئولان متولی با همتی مضاعف درصدد رفع کاستی‌ها برآیند.
کد خبر 5680209منبع: mehrnews-5680209
