آقای رئیس جمهور حقابه اصفهان را به دیگران نبخشید/ پنهان شدن دولت‌ها پشت کلمه "خشکسالی"
همزمان با هفته محیط زیست، اعضای چهار تشکل زیست محیطی فعال استان اصفهان در نشستی با خبرنگاران از مهم‌ترین چالش زیست محیطی اصفهان یعنی خشکی رودخانه زاینده‌رود گفتند.
رخدادشهر: مهدی بصیری، رئیس هیئت مدیره جمعیت پیام سبز با بیان اینکه شاید همه ما اشتباهی در گذشته داشتیم که مسئله محیط زیست را به مردم تفهیم نکردیم، گفت: ما تریبون و بودجه‌ای نداشتیم که این کار را به‌صورت گسترده انجام دهیم، اگرچه در حد توان خود فعالیت‌هایی انجام دادیم.
بصیری با یادآوری اینکه انتقاد با مخالفت تفاوت دارد، گفت: انتقاد را عمدتاً به‌عنوان مخالفت درنظر می‌گیرید، به ویژه مسئولان که برداشت شخصی از انتقادات دارند.
این فعال محیط زیست با اشاره به اینکه از سال ۷۲ که بیشترین بارندگی را داشتیم درباره مسئله آب صحبت کردیم، گفت: در همان زمان هم معتقد بودیم تمام مشکلات زیست محیطی از توسعه غلط شروع می‌شود و به همین دلیل نسبت به کمبود آب هشدار دادیم، اما توجهی نشد و بالاخره رودخانه زاینده‌رود در سال ۷۹ خشکید.
وی با اشاره به اینکه در این سال‌ها مرتب گفتند خشکی زاینده‌رود به خاطر خشکسالی است، گفت: درحالی که این حرف اشتباه بود. اگرچه بارندگی در طی سال‌های گذشته نوسان داشت و قرار بود کمبود آب در سال‌های کم بارش از طریق سد تأمین شود، ولی در سال‌های پربارش شروع به فروختن آب سد کردیم و در نهایت به اینجا رسیدیم.
چاره زاینده رود مشخص است باید وارد عمل شویم
بصیری یادآور شد: سال ۷۲ بیشترین بارندگی را داشتیم، اما چند سال بعد رودخانه خشکید، چون همان سال شروع به آب فروشی کردیم. در آن سال‌ها شهرداری اصفهان روی رودخانه زاینده‌رود بندهایی زد و آب بالا آمد. به همین خاطر هرکسی آمد اصفهان و رودخانه را دید گفت مگر اصفهان چقدر آب می‌خواهد!؟
وی با اشاره به اینکه ما کم آبی داریم اما هیچ تلاشی برای سازگاری با کم آبی نمی‌کنیم، گفت: حتی برعکس رفتار می‌کنیم و صنایعی مثل فولاد را توسعه می‌دهیم، اما آیا با شرایط کم آبی کشور سازگار است؟ همچنین المان توسعه فضای سبز ما همچنان کاشت چمن است، درحالی که هیچ نقشی در تصفیه هوا ندارد. این مشکلات در درجه اول به دلیل بی اطلاعی مسئولان است.
رئیس هیئت مدیره جمعیت پیام سبز درباره مهم‌ترین مطالبه فعالان زیست محیطی اصفهان از رئیس جمهور، گفت: باید از رئیس جمهور بخواهیم حق اصفهان را به دیگران نبخشند و این باید اولین مطالبه باشد، بعد از آن باید تأکید کنیم که اصفهان دیگر جای توسعه صنعت به ویژه صنایع آب‌بَر را ندارد.
وی افزود: اصفهان در حال نابودی است و آثار تاریخی فاخر این شهر در حال تخریب است، درحالی که چاره مشخص است و باید وارد عمل شد.
بولدوزر توسعه و تخریب بی محابا پیش می روند
حشمت‌الله انتخابی، فعال محیط زیست و بنیان‌گذار جمعیت طبیعت یاران نیز در این نشست با اشاره به اینکه در اوایل مهرماه سال ۷۹ و بعد از خشک شدن رودخانه زاینده‌رود، همایشی با موضوع زاینده‌رود برگزار شد، گفت: در این همایش بصیری اعلام کرد با ادامه این روند، این آخرین خشکی زاینده‌رود نخواهد بود. سال ۷۹ هیچکدام از سالمندان اصفهانی به یاد نمی‌آوردند هیچ وقت رودخانه زاینده‌رود کاملا خشکیده باشد. من تحقیق کردم آخرین سالی که رودخانه کاملا خشک شده بود سال ۱۲۴۹ و ۱۲۵۰ بود که دو سال خشکسالی پشت سر هم و قحطی در سراسر ایران رخ داده بود.
انتخابی با بیان اینکه طی ۲۲ سال گذشته فعالان محیط زیست، دانشگاهیان، اصحاب رسانه و نویسندگان درباره زاینده‌رود بسیار گفتند و نوشتند، افزود: درباره هیچ رودخانه‌ای به اندازه زاینده‌رود کتاب و مقاله نوشته نشده، اما همین امروز هم رودخانه زاینده‌رود خشک است. در این سال‌ها همچنین شکایات و نامه‌های زیادی نوشته شد، ولی رودخانه زاینده‌رود همچنان خشک است.
این فعال محیط زیست خاطرنشان کرد: برای سامان گرفتن این سامان ۴ رکن یعنی مردم، دستگاه مجریه، مقننه و قضائیه لازم باید در کنار هم قرار گیرند.
بنیان‌گذار جمعیت طبیعت یاران با یادآوری اینکه ۲۲ سال پیش در بیانیه‌ای نسبت به وقوع شرایط کنونی محیط زیست اصفهان هشدار داده شود بود، گفت: ما زنگ هشدار را به صدا درآوردیم، اما بولدوزر توسعه و تخریب بی محابا پیش می‌آمد. در شرایط کنونی ما حداقل باید وظایف و تکالیف قانونی را یادآور شویم، اگرچه هر روز بار جدیدی بر دوش زاینده رود می‌گذارند. درست است شرایط به نفع ما پیش نرفته، اما نباید ناامید شویم و باید بیشتر تلاش کنیم.
وی همچنین با اشاره به کاهش تعداد تشکل‌های زیست محیطی اصفهان در سال‌های اخیر، گفت: شاید برخی به‌صورت اسمی فعالیت می‌کردند، اما همین تعداد هر روز کمتر شد، بنابراین باید دید چرا این اتفاق افتاده و چرا محیط زیست اصفهان نتوانسته در جهت جذب مشارکت تشکل‌های محیط زیستی فعالیت کند. البته این مشکل در استان‌های دیگر هم وجود دارد، اما در برخی استان‌ها وضعیت کمی بهتر است.
انتخابی نیز در پاسخ به سوال ایسنا درباره مهم‌ترین مطالبه اصفهانی‌ها از رئیس جمهور گفت: ما فقط یک خواسته از رئیس جمهور داریم و آن هم جریان دائمی آب در زاینده‌رود است.
در کنار تخریب محیط زیست، مراقب تخریب سرمایه های اجتماعی محیط زیستی باشیم
محمد کوشافر، فعال محیط زیست، عضو جمعیت پیام سبز و استاد دانشگاه نیز در ادامه این نشست گفت: به نظر می‌رسد در برخی مناطق و زمان‌ها تحمل مشارکت مردم در عرصه محیط زیست وجود نداشته است، درحالی که یکی از ارکان‌های مشارکت مردمی سمن‌ها هستند و یکی از مشکلات امروز جامعه ما تکالیف سخت اداری سمن‌ها است.
وی با تأکید بر اینکه اگر بخواهیم مشکلات محیط زیست برطرف شود باید شرایط فعالیت سمن‌ها به مراتب بهتر فراهم شود، افزود: تعداد سمن‌های محیط زیستی اصفهان ۱۸ سمن و عدد بسیار کمی است. محیط زیست مردم پایه اینگونه به نتیجه نخواهد رسید.
کوشافر ادامه داد: برخی از سمن‌ها و فعالان محیط زیست سرمایه‌های ما هستند و اگر با تخریب محیط زیست مواجه هستیم باید مراقب باشیم در کنار آن با تخریب سرمایه‌های اجتماعی محیط زیست مواجه نشویم.
وی با طرح این سوال که آیا اصفهان با این وضعیت زیست محیطی هنوز توان توسعه دارد؟ گفت: اگر توان دارد باید دلایل آن را منتشر کنید و اگر ندارد باید از مراجع ذی ربط علت موافقت با توسعه‌های جدید پیگیری شود.
پنهان شدن دولت ها پشت کلمه خشکسالی
عبدالحسین میرمیران، مدیرعامل جمعیت امید دوستداران زاینده رودنیز در این نشست اظهار کرد: پایه و اساس محیط زیست اصفهان و شکل‌گیری شهر اصفهان بر پایه زاینده‌رود است. وقتی مشکلات و مسائل زاینده‌رود را مطرح می‌کنیم هیچ نگاه قومیتی و جغرافیایی نداریم، چون معتقدیم به زاینده رود باید به عنوان یک حوضه طبیعی نگاه کرد.
وی با اشاره به اینکه در قوانین ما به‌صورت متقن و صریح موضوع آب ذکر شده و قوانین خوبی در زمینه توزیع آب داریم، تصریح کرد: از جمله ماده ۱۵۸ و ۱۵۹ قانون مدنی و قانون توزیع عادلانه آب که طی سه تا چهار دهه اخیر این قوانین زیر پا گذاشته شده و به این شرایط رسیده‌ایم.
میرمیران اضافه کرد: از جمله اشکالات در موضوع آب و زاینده‌رود تصویب قانون استقلال آب بود، درحالی که تا قبل از آن حوضه‌های آبریز به‌صورت کلی اداره می‌شدند. از آثار شروع اجرای این قانون صدور مجوزهای غیرقانونی در بالادست تحت عنوان توسعه کشاورزی بود، درحالی که هر توسعه کشاورزی در بالا دست دو و نیم برابر در پایین دست تبعات خشکی به همراه داشت و باعث شد عدم تعادل در منابع و مصارف زاینده رود به وجود آید.
مدیرعامل جمعیت امید دوستداران زاینده‌رود با اشاره به اینکه در این سال‌ها وعده و وعیدهای داده شد که هیچ وقت عملی نشد، مثل تونل سوم کوهرنگ و بهشت آباد، افزود: از اوایل دهه ۸۰ معیشت کشاورزان به خطر افتاد و اعتراضات آنها شروع شد. این جریان منجر به مصوبه‌ای در شورای عالی آب شد که می‌توانست راهگشا و کلیدی برای حل مسئله زاینده رود باشد، اما متأسفانه ۹ سال از مصوبه می‌گذرد و هنوز اجرا نشده است.
وی به برداشت‌های زیرزمینی و فشار به سفره‌های آب زیرزمینی شد اشاره و اظهار کرد: این اتفاق تبعات بسیار بدی به دنبال داشت، ازجمله فرونشستی که دامن گیر اصفهان شده است و اگر فکری نشود باعث نابودی اصفهان خواهد شد.
میرمیران با بیان اینکه هر دولتی خشکسالی را تیتر کارهایش کرده و پشت این کلمه پنهان می‌شود، گفت: این درحالی است که در حوضه زاینده رود خشکسالی نداریم، چون بارش‌های ۴۰ تا ۵۰ ساله همیشه نوسان داشته، اما هیچ وقت باعث این وضعیت نشده بود.
وی با بیان اینکه اطلاعات زاینده‌رود روشن و بارگذاری‌های جدید پیش روی ماست، توضیح داد: این موضوع چیزی نیست که پنهان باشد، در بالا دست رودخانه زاینده‌رود در هر دو استان، منابع و مصارف و اضافه شدن روزافزون مصارف جدید مشخص است، اما کاری انجام نمی‌شود.
میرمیران نیز در پاسخ به سوال ایسنا نیز گفت: دو سال قبل حجت‌الاسلام رئیسی به عنوان رئیس قوه قضائیه به اصفهان آمد و جلسه‌ای با کشاورزان برگزار شد که در آن جلسه مسائل کشاورزان مطرح شد. آقای رئیسی فی‌المجلس به حجت‌الاسلام اژه‌ای، معاون وقت قوه قضائیه ماموریت داد که کمیته‌ای با دعوت از وزیر نیرو، رؤسای دادگستری اصفهان و چهارمحال و بختیاری، استانداران اصفهان و چهارمحال و بختیاری، نمایندگان مجلس و نمایندگان کشاورزان ایجاد شود تا به راه حلی برسند، اما هنوز اتفاقی نیفتاده است.
وی ادامه داد: سال گذشته نیز رئیس جمهور به مرکز مطالعات استراتژیک ریاست جمهوری دستور بررسی و ارائه راه حل عملی برای وضعیت زاینده رود را داد، ولی هنوز اتفاقی نیفتاده است. همچنین وزیر نیرو در سفری به اصفهان در سال گذشته در استانداری قولی داد و قرار شد به یکی از معاونان خود حکم ویژه برای پیگیری مسئله زاینده‌رود بدهد، ولی هنوز هیچ اتفاقی نیفتاده است. امیدواریم در سفر پیش‌روی رئیس جمهور به اصفهان همه این موارد یادآوری شود.
عادی شدن مشکل زاینده رود برای مسولان
مرتضی چگونی، مدیرعامل جمعیت صلح با طبیعت نیز با انتقاد از عادی شدن مشکل خشکی زاینده‌رود، گفت: ما با مسائل و مشکلات زیست محیطی زیادی در استان اصفهان دست به گریبانیم. وقتی این مسائل و مشکلات حل نشود در کوتاه مدت به بحران و در بلندمدت به منازعه تبدیل می‌شود، در عین حال آنچه این مسائل را تشدید می‌کند روزمرگی مدیریتی و اجرایی در استان است.
وی بر بازخوانی مسئله توسعه به‌صورت جدی در استان اصفهان تأکید و تصریح کرد: سال گذشته تعداد روزهای پاک اصفهان کمتر از انگشتان دست بود. در همین شرایط شهرداری صفهان شعار شهر زندگی می‌دهد، اما زندگی با چه کیفیتی؟ آیا سند و راهبرد مشخصی برای توسعه صنعتی داریم و آیا توسعه مبتنی بر آمایش سرزمین و ظرفیت استان است؟
مدیرعامل جمعیت صلح با طبیعت با بیان اینکه به اذعان مدیران محیط زیست استان با امکاناتی که دارند توان رصد ۱۰ درصد از صنایع استان را دارند، گفت: از این ۱۰ درصد حدود ۵۰۰ صنعت آلوده شناخته شده است. جای تأسف دارد رقم چشمگیر مالیات آلایندگی صرف محیط زیست نمی‌شود و حتی خرج کارهایی می‌شود که با محیط زیست تضاد دارد.
وی در خاتمه خاطرنشان کرد: صنعت اصفهان در این سال‌ها رشد و توسعه پیدا کرد، ولی محیط زیست هر روز عقب افتاد که دود آن به چشم مردم می‌رود.
