رئیس ایکوموس درباره مسائلی از جمله مضرات گردشگری بی هدف،مرمت گنبد شیخ لطف الله، طرح جنجالی مجلس سخن گفت و از پیشنهادش به وزارت میراث فرهنگی برای تبدیل عمارت مسعودیه به دانشگاه میراث خبر داد.
رخدادشهر: مهدی حجت رئیس هیأت مدیره مؤسسه فرهنگی ایکوموس در ایران درباره طرح بهینه سازی اشیای تاریخی که چند روز پیش توسط نمایندگان مجلس مطرح شده بود به خبرنگاران گفت: من سال‌ها پیش در رساله دکتری خود توضیح دادم چطور شد که دیگر آثار تاریخی تنها به اشیا گفته نمی‌شود یک زمانی آثار تاریخی شیء محور بود اما الان عوض شده است به عنوان مثال یک سکه هخامنشی پیدا می‌شد آن زمان فقط نگاه می‌کردند که این سکه از طلاست یا نقره. اما الان به نوع ضرب، طرح، نقش و متریال به کار رفته در آن سکه نیز توجه می‌شود.
وی درباره مذاکراتش با نمایندگان توضیح داد و گفت: در صحبت با برخی از آنها پرسیدم بر فرض که پس از تصویب این طرح، همه برای حفاری به سایت‌های باستانی بروند اگر کسی یک جام طلا پیدا کرد و آن را برای خودش برداشت چه کار می‌کنید؟ گفتند ناظر می‌گذاریم من هم پاسخ دادم آیا می‌توانید برای همه سایت‌ها و محوطه‌ها ناظر بگذارید آیا به تعداد همه نقاط باستانی ایران نیرو برای نظارت دارید؟ گفتند سعی می‌کنیم داشته باشیم. من هم پاسخ دادم در حال حاضر کسانی هستند که آرد و نان را احتکار می‌کنند بدون اینکه خبر داشته باشید چطور می‌توانید روی چنین اتفاقی نظارت کنید؟ این طرح یک ایراد اجرایی اساسی دارد و اجرای آن غیرممکن است.
حجت گفت: کسانی که این طرح را دادند نسبت به پیامدهای آن آگاه نبودند. دلیل طرح آن عدم آگاهی بود. اکنون نیز قانون شرح وظایف وزارت میراث فرهنگی نوشته شده چه خوب است قبل از اینکه به مجلس برود درباره آن با اهل میراث مشورت شود همه اعضای ایکوموس نیز در این باره آماده مشورت هستند.
مردم را در سفر با ارزش‌ها آشنا کنید
حجت در پاسخ به سوال خبرنگار مهر مبنی بر اینکه براساس متن بیانیه ایکوموس و سخنرانی شما در مجمع عمومی ایکوموس درباره مضرات گردشگری، راهکارتان برای ارائه ارزش‌ها به گردشگران چیست؛ توضیح داد: گردشگری باید به ارائه ارزش‌ها تبدیل شود باید ارزش‌ها به ذهن راهنما خطور کرده تا بتواند آن را بیان کند. در حال حاضر صدها کتاب در جهان وجود دارد که در نفی توریسم نوشته اند. مثلاً گفته جزیره بالی را مدفون کردید حالا جزایری هست که دو ساعت آن طرف‌تر هنوز بکر مانده اند اما توریست گرانقیمت به آنجا می‌رود تا چند سال دیگر از بین برود چون در آن پول است. برخی در گردشگری فقط دنبال پول هستند و اینکه جیب مردم را بتکانند در حالی که باید ارزش‌ها منتقل شود به عنوان مثال می پرسم چرا این خانه (خانه تاریخی وثوق الدوله) به عنوان یک بنای تاریخی نباید خراب شود می‌گویند چون تاریخی است در حالیکه کوه هم قدیمی است اما ارزش آن به چیز دیگری است. وقتی از حیاط به داخل خانه وثوق الدوله نگاه می‌کنید نحوه اتصال فضاها را درک خواهید کرد حیاط‌ها به همدیگر راه دارند زمانی که پرده‌ها بالا می‌رود می‌بینید که نه احساس گم شدگی دارید چون محفوظ است و نه احساس بودن در قفس می‌کنید همچنین خانه، تناسب دارد این تناسب در نوع درختان، ارتفاع و اندازه‌ها به شما اجازه می‌دهد که مستقر شوید و تحت فشار یا رها نباشید. در واقع تعادل در بنا به شما اجازه می‌دهد که شما هم خودتان را مرتب کنید. در تعادل زندگی کردن به انسان تعادل می‌دهد این همان ارزش هاست که باید بیان شود.
عمارت مسعودیه به دانشگاه میراث فرهنگی تبدیل شود
حجت در ادامه بیان کرد: این که چه ارزشی را چه کسی با چه وسیله‌ای به مردم ارائه کند بسیار مهم است درباره این موضوع در بیانیه ایکوموس کامل توضیح داده ایم که ارزش‌ها باید برای افزایش آگاهی مردم تبیین شود حتی بعد از آن می‌توان این ارزش‌ها را به کتب درسی هم انتقال داد. برخی می‌گویند که من با گردشگری مخالف هستم درحالی که مگر می‌شود میراث فرهنگی را معرفی نکنیم اما معتقدم نباید این معرفی تنها به خوشگذرانی صرف تبدیل شود بلکه باید منتج به برداشت صحیح شود. کسی که برای سفر هزینه می‌کند باید از آن سفر چیزی بیاموزد. اگر این طور باشد گردشگری خیلی هم خوب است و چه بهتر که گردشگر خارجی هم بیاید و این ارزش‌ها را بفهمد. ولی ما در این باره کوتاهی کرده ایم.
وی گفت: متأسفانه ما اکنون برای میراث فرهنگی خام فروشی می‌کنیم این موضوع را به آقای رفسنجانی هم گفته بودم و توضیح دادم که می‌توان از واژه پتروشیمی میراث فرهنگی استفاده کرد یعنی چطور الان نفت می‌توانیم نفت را خام بفروشیم اما وقتی آن را پالایش کرده و به محصولات پتروشیمی تبدیل می‌کنیم ارزش آن خیلی بیشتر می‌شود؛ پس می‌توان در حوزه میراث فرهنگی هم خام فروشی نکرد و ارزش آن را بیان کرد. میراث فرهنگی دو وجه دارد یکی اینکه توریست بیاید میراثمان را ببیند و برود و دیگر اینکه آن چیزی که در میراث فرهنگی ما هست را نشانش دهیم.
برای مرمت گنبد شیخ لطف الله باید تصمیم جمعی گرفته می‌شد نه فردی
حجت همچنین درباره مرمت گنبد مسجد شیخ لطف الله اصفهان که نحوی اجرای آن مورد انتقاد بسیاری از افراد قرار گرفته است بیان کرد: به میدان نقش جهان رفته بودم و وضعیت گنبد را دیدم گفتم چرا این قدر افتضاح مرمت شده است معاون اول رئیس جمهور وقت تماس گرفت و من دلایلم را بیان کردم گفتم اگر این میدان و آثارش جزو میراث جهانی است باید برای انجام هر کاری در آن به صورت گروهی تصمیم گیری شود و یک شورا برای مرمت بخش‌هایی از آن تصمیم بگیرد نه یک نفر. حتی باید از کارشناسان خارجی نیز دعوت کرده تا از نظرات آنها هم استفاده کنیم. اما گفتند مرمت این گنبد به شرکتی در مناقصه واگذار شده که مرمتگران دیگر معتقد بودند تخصصش در طاق زنی است!
آرزو دارم عمارت مسعودیه به دانشگاه میراث فرهنگی تبدیل شود
حجت در پاسخ به این سوال که واگذاری عمارت مسعودیه و حواشی آن را چطور ارزیابی می‌کنید گفت: این عمارت باید به دانشگاه تبدیل می‌شد. از همان زمان هم معلوم بود که تبدیل این بنا به هتل شدنی نیست. به مدیریت فعلی میراث فرهنگی پیشنهاد کردم که دانشگاه میراث فرهنگی ایجاد کنند تا از سراسر دنیا دانشجو بگیرد. از همه کشورهای اطرافمان عاشقانه به این دانشگاه می آیند و فارغ التحصیلان آن بهترین سفیران برای ایران خواهند بود چون با میراث فرهنگی ما آشنا می‌شوند. ما در ایران همه لوازم تحصیل آنها را داریم از محوطه‌ها و بناها گرفته تا استاد بناها. اینکه می‌گویند مؤسسات اجرایی نمی‌توانند مرکز آموزشی داشته باشند اشتباه است. وزارت بهداشت ناچار است با بیمارستان کار کند.
مهر نوشت، وزارت میراث فرهنگی هم باید دانشگاه میراث فرهنگی داشته باشد. برای تحقق آن هیچ جایی بهتر از مسعودیه نیست. من آرزو دارم ببینم سر در عمارت مسعودیه نوشته اند: دانشگاه میراث فرهنگی کشور. چون محیطش شبیه به دانشگاه است آمفی تئاتر، اتاق‌های متعدد، سایت باستان شناسی دارد و در ورودی بافت تاریخی قرار گرفته و همجوار با عناصر دیگر است. وزیر میراث فرهنگی نفوذ خوبی در دولت دارد رئیس جمهور می‌تواند بگوید میراث فرهنگی باید دانشگاه داشته باشد.
شوآف نمی‌کنیم
وی در پاسخ به این سوال که چرا از سوی ایکوموس در بسیاری از موارد و اتفاقات واکنشی نمی‌بینیم این عدم ارائه گزارش از فعالیت‌های ایکوموس برای اعضای آن نیز ناشناخته است گفت: گزارش چه چیزی را بدهیم. من گاهی به موضوعی عمیقاً فکر می‌کنم و عمل می‌کنم اگر ما کار مؤثری انجام می‌دهیم بدون اینکه سر و صدایی به پا کنیم نتیجه کار را می‌بینید چرا باید آن را اعلام کنیم؟ این کاری که می‌خواهید رسانه‌ای شدن است. ما قائل به این هستیم که باید کارمان را انجام دهیم اگر باید اعضا به کمک بیایند تا به نتیجه برسیم حتماً این اطلاع رسانی را انجام خواهیم داد.
وی گفت: اگر به عنوان مثال ما درباره طرح مجلس واکنشی داریم و کاری انجام شد شما تاثیرش را می‌بینید حتماً نباید آن را با صدای بلند بگویم که خود را بزرگ کنم. الان قهرمان کسی شده که ظرفیت اجتماعی نیست اما پیشنهادی می‌کند و منفجر می‌شود. در واقع کاری از پیش نرفته اما او قهرمان می‌شود از آن طرف، افراد قهرمان نمی‌شوند اگر ظرفیت ایجاد کنند و بعد آن کار را انجام دهند چون در آن صورت بقیه می‌گویند طبیعی بوده است باید این کار انجام می‌شد.
