سرنوشت جهان‌نما، چهارباغ و میدان امام علی(ع) در انتظار مجموعه تاریخی«ریسباف»

دوم اردیبهشت‌ماه درست چند ساعت پیش از برگزاری مراسم معارفه مدیرکل اداره میراث‌فرهنگی اصفهان خبری مبنی بر "واگذاری کارخانه ریسباف به شهرداری اصفهان" سر تیتر اخبار رسانه‌ها شد.خبری که باتوجه ‌به کارنامه ناموفق شهرداری اصفهان در مرمت، احیا و نوسازی کالبدهای تاریخی شهر اصفهان نظیر ارگ جهان‌نما، گذر فرهنگی چهارباغ، میدان امام (ع) و... این سؤال را مطرح می‌کند که آیا وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی پس از دو دهه پیگیری با واگذاری ریسباف به شهرداری ساخت موزه منطقه‌ای اصفهان را از دستور کار خارج کرده است؟

رخدادشهر: سمیه قنبری _ سال 1385 برای نخستین بار آکوچکیان، معاون فرهنگی و ارتباطات سازمان میراث فرهنگی استان اصفهان اعلام کردکه"با پایان مرمت مجموعه دولتخانه صفوی در خیابان استانداری سه بنای"رکیب خانه"، "جبه خانه" و"تالار تیموری" به موزه منطقه ای تبدیل می شوند." 

پیشنهادی که در 11 آذرماه سال 1388 و در سومین دور سفرهای استانی هیات دولت به اصفهان تبدیل به مصوبه ای شد تا با واگذاری مالکیت ساختمان تاریخی متعلق به بانک ملی ایران واقع در خیابان استانداری و کارخانه ریسباف در خیابان چهار باغ عباسی شرایط ایجاد موزه منطقه ای اصفهان فراهم شود.

مصوبه‌ای که از ابتدا با مخالفت بانک ملی روبه‌رو و پس از کش‌وقوس‌های فراوان در نهایت ابطال شد. 

با وجود ابطال مصوبه مذکور درخواست‌ها برای واگذاری مجموعه تاریخی ریسباف به میراث‌فرهنگی به‌منظور ایجاد موزه منطقه‌ای اصفهان ادامه داشت و در نهایت با پیگیری‌های استانداری و مهدی طغیانی، نماینده مردم اصفهان در مجلس و طرح دوباره موضوع در 18 تیرماه 1402 دولت سیزدهم با ابلاغ مصوبه‌ای جدید مجموعه تاریخی ریسباف را برای ایجاد موزه منطقه‌ای اصفهان به وزارت میراث‌فرهنگی واگذار کرد.

 مصوبه ای که این بار شامل یک بند بسیار مهم است و آن اینکه" وزارت میراث فرهنگی مکلف است حداکثر ظرف 3 سال از تاریخ ابلاغ این تصویب نامه نسبت به تعمیر، بازسازی و بهره برداری از ملک مذکور اقدام کند، در غیر این صورت واگذاری مجددا مورد بازنگری قرار خواهد گرفت."

پیش‌شرطی که موجب شده تا گذشت هر روز از زمان پیش‌بینی‌شده برای تحقق ساخت موزه منطقه‌ای اصفهان مهم و ارزشمند باشد. ضرب العجلی که گویا تاکنون از سوی وزارت میراث‌فرهنگی چندان جدی گرفته نشده است.

آذرماه سال گذشته مهران زینلیان، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان اعلام کرد "با مصوبه شورای تأمین استان، کارخانه «ریسباف» به طور رسمی به اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی تحویل شده تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن، به روی مردم گشوده شود."

مجموعه ریسباف به‌شدت در حال تخریب است

مهران زینلیان، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان در گفت‌وگو با رخدادشهر در خصوص دلیل ورود شورای تأمین به موضوع ریسباف گفت: طبق مصوبه ابلاغی قرار بود بانک ملی به‌صورت داوطلبانه برای مرمت و احیا بناهای موجود در مجموعه ریسباف اقدام کند، اما باگذشت چند ماه اقدامی در این راستا از سوی بانک انجام نشد. پس در نهایت برای جلوگیری از تخریب بیشتر بناهای موجود با مصوبه شورای تأمین برای استحکام‌بخشی، مرمت و بازسازی بناهای باقی‌مانده مجموعه ریسباف رسماً به میراث‌فرهنگی استان اصفهان تحویل داده شد.

زینلیان در خصوص اقدامات انجام شده پس از ورود شورای تأمین برای واگذاری مجموعه به میراث‌فرهنگی افزود: استانداری اصفهان درگیر چالش‌های کلان استانی است و فرصت پیگیری موارد جزئی‌تر مربوط به مجموعه ریسباف را ندارد، پس مقرر شد تا میراث‌فرهنگی با همکاری شهرداری در این حوزه ورود مؤثر داشته باشند. 

زینلیان با تأکید بر اینکه فضای داخلی مجموعه ریسباف به‌شدت در حال تخریب است، افزود: پیشنهاد بنده این بود که با حفظ ایمنی همین فضای فعلی برای بازدید عموم بازگشایی شود. بخشی از سالن‌ها در کوتاه‌مدت مورد استفاده قرار بگیرد و در آینده سایر موضوعات و بحث‌های کلان‌تر در خصوص ایجاد موزه منطقه‌ای پیگیری شود.

 تعلل میراث‌فرهنگی در پیگیری امور مربوط به ریسباف  

معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان با ابراز گلایه‌مندی از تعلل میراث‌فرهنگی در پیگیری امور مربوط به مجموعه تاریخی ریسباف گفت: انتظار داریم فعالیت‌ها مربوط به این مجموعه با سرعت بیشتری از سوی میراث‌فرهنگی به‌عنوان متولی پیگیری و اجرایی شود.

باگذشت نزدیک به یک سال از ابلاغ مصوبه دولت برای تبدیل مجموعه تاریخی ریسباف به موزه منطقه‌ای اصفهان و گذشت چندین ماه از مصوبه شورای تأمین استان میراث‌فرهنگی اصفهان برای گام نخست؛ ارائه طرح مرمتی و تأمین اعتبار آن دچار مشکل جدی است.

 مرمت مجموعه تاریخی ریسباف با مشارکت شهرداری 

معاون میراث‌فرهنگی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان در پاسخ به رخدادشهر در خصوص فعالیت‌های انجام شده برای استحکام‌بخشی و مرمت مجموعه تاریخی ریسباف گفت: برای واگذاری مراحل قانونی انجام نشده است و هنوز تغییر مالکیت صورت نگرفته است. هرچند برای نخستین‌بار وزارت میراث‌فرهنگی برای مرمت و استحکام‌بخشی مجموعه تاریخی ریسباف اعتباری را مصوب کرده که هنوز ابلاغ نشده است. منتظر ابلاغ اعتبار هستیم تا میراث‌فرهنگی وارد شود.

موسوی در خصوص انتشار خبری مبنی بر واگذاری مجموعه ریسباف از سوی میراث‌فرهنگی به شهرداری اصفهان گفت: پس از طی روند قانونی و انتقال مالکیت مجموعه به میراث‌فرهنگی آن زمان در قالب تفاهم‌نامه‌های که هم اکنون آماده است وظایف و تکالیف بین شهرداری و میراث‌فرهنگی تقسیم شده و فعالیت برای مرمت و بهره داری از مجموعه آغاز می‌شود؛ چرا که بحث تبدیل ریسباف به موزه منطقه‌ای چندین سال زمان خواهد برد.

معاون میراث‌فرهنگی اصفهان در پاسخ به چرایی ورود شهرداری اصفهان به بحث مرمت مجموعه تاریخی ریسباف اظهار کرد: در ابتدا طرح مرمتی مجموعه ریسباف به بانک ملی ارائه شد آن زمان قرار بود بدون تغییر مالکیت بانک ملی هزینه مرمت را پرداخت کند؛ اما در حال حاضر بحث تغییر مالکیت مطرح است و میراث‌فرهنگی به دنبال تغییر مالکیت مجموعه از بانک ملی به میراث‌فرهنگی است؛ پس برای مشارکت در مرمت موضوع با سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری مطرح و قرار شد تا شهرداری در مرمت و بهره داری از مجموعه مشارکت داشته باشد.

موسوی با بیان اینکه ایجاد موزه منطقه‌ای جز اهداف بلندمدت میراث‌فرهنگی برای مجموعه تاریخی ریسباف است، گفت: در گام نخست مقرر شده است تا شهرداری مسیر دسترسی برای بازدید از کارخانه را برای عموم مردم فراهم کند.

موسوی ادامه داد: برای مرمت مجموعه تاریخی ریسباف میراث‌فرهنگی تنها یک ضلع است و باتوجه‌ به توانایی و اعتبار مالی شهرداری ضلع اصلی است و بدون همکاری مؤثر شهرداری این مهم محقق نمی‌شود.

گویا به جز شهرداری اضلاع دیگری هم در محقق‌شدن موزه منطقه‌ای اصفهان قرار است ایفای نقش کنند.

 امیر کرم‌زاده مدیرکل جدید اداره کل میراث‌فرهنگی استان اصفهان در چند روز گذشته از هر فرصتی استفاده کرده تا در خصوص تبدیل مجموعه تاریخی ریسباف به موزه منطقه‌ای اصفهان صحبت کند از جمله در دیدار با امام‌جمعه اصفهان، نمایشگاه اکسپو تهران و حتی در نخستین دیدار با انجمن خیرین میراث‌فرهنگی که گفته است"باید ریسباف به خیرین سپرده شود." 

اما پرسش اصلی این است که آیا سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان قادر است در ضرب العجل باقی‌مانده با تأمین اعتبار موردنیاز کار مرمت را آغاز و به نتیجه برساند. یا اینکه مدیر جوان میراث‌فرهنگی اصفهان که به گفته استاندار اصفهان یکی از کارآمدترین مدیران میراث‌فرهنگی کشور است نباید همه تخم‌مرغ‌هایش برای آغاز بزرگ‌ترین طرح میراث‌فرهنگی کشور را تنها در سبد شهرداری اصفهان گذاشته و از هم اکنون به فکر تأمین اعتبار برای پیش برد این مهم از طریق جذب اعتبارات در سطح ملی و کلان باشد.

چرا که برای نمونه تجربه شهرداری اصفهان در بازآفرینی میدان امام علی(ع) به منظور جایگزین شدن آن به جای میدان نقش جهان برای برگزاری رویدادهای ملی و مذهبی یک تجربه شکست خورده است و چند سالی است این میدان به یکی از چالش های شهرداری اصفهان تبدیل شده است. نمونه دیگر گذر فرهنگی چهارباغ که قرار بود مظهر فرهنگ و هنر اصفهان باشد اما در حال حاضر محدود به گذری برای فروش فست فود و خنزر پنزر شده است. یا ارگ جهان نما که با وجود گذشت 2 دهه از کلنگ زنی هنوز بخش های از آن به بهره برداری نرسیده است.

انتهای پیام/

عکس: پیمان شاه سنایی