در حالی که دولت وعده ایجاد اشتغال از مسیر سرمایه‌گذاری در صنایع سنگین را تکرار می‌کند، اجرای پروژه پتروشیمی در حاشیه تالاب میانکاله بار دیگر خبرساز شده است. طرحی که به گفته فعالان محیط زیست، تهدیدی جدی برای یکی از حساس‌ترین ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره کشور است.
رخدادشهر: تالاب میانکاله که از سال ۱۳۵۴ در فهرست پناهگاه‌های حیات وحش ایران و از سال ۱۹۷۵ در فهرست کنوانسیون رامسر ثبت شده، حالا در معرض خطر اجرای یک پروژه پتروشیمی قرار دارد؛ پروژه‌ای که در سال ۱۴۰۱ با حکم توقف دیوان عدالت اداری مواجه شد، اما در سال ۱۴۰۳ بار دیگر به جریان افتاده است. بر اساس اسناد موجود، این پروژه با هدف احداث واحد پتروشیمی و صنایع وابسته به آن، در نزدیکی این منطقه ثبت جهانی کلید خورده و به‌رغم مخالفت‌های مکرر سازمان محیط زیست، برخی نهادهای اقتصادی و سرمایه‌گذار در تلاش برای اجرای آن هستند.
حامیان پروژه معتقدند که اجرای این طرح می‌تواند به ایجاد اشتغال در شرق مازندران کمک کرده و بخشی از نیازهای کشور به تولیدات پتروشیمی را تامین کند. در مقابل، کارشناسان محیط زیست هشدار می‌دهند که ساخت این واحد صنعتی می‌تواند توازن زیستی منطقه را مختل و پیامدهایی چون خشک شدن تالاب، کاهش تنوع زیستی و آلودگی خاک و هوا به دنبال داشته باشد. دکتر حسین آخانی، استاد دانشگاه تهران و کارشناس محیط زیست در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز اخیرا اظهار کرده است: «اجرای این پروژه یعنی بر هم خوردن توازن زیستی منطقه، گسترش بیابان‌زایی و آلوده شدن آبهای زیرزمینی و معایب آن از مزایای اقتصادی بیشتر به نظر می‌آید.»
نقش سازمان حفاظت محیط زیست
سازمان حفاظت محیط زیست، طی دو سال گذشته بارها اعلام کرده که پروژه فاقد ارزیابی اثرات زیست محیطی معتبر است و اصول جانمایی در آن رعایت نشده. در نامه رسمی این سازمان به استانداری مازندران آمده: «احداث واحد پتروشیمی در شعاع کمتر از ۱۵ کیلومتری تالاب، ناقض ضوابط مناطق حساس زیست محیطی و مغایر با تعهدات ملی و بین‌المللی ایران در چارچوب کنوانسیون‌های رامسر، پاریس و تنوع زیستی است.» حمید ظهرابی، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست نیز تاکید کرده است: «هیچ پروژه قانونی تحت عنوان «پتروشیمی میانکاله» وجود ندارد.» وی افزود: «پروژه پتروشیمی میانکاله از ابتدا فاقد مجوزهای زیست محیطی لازم بوده و اقدامات انجام شده برای احداث آن تخلف آشکار محسوب می‌شود.»
آیا پروژه با رعایت ملاحظات محیط زیست قابل اجراست؟
برخی مسوولان محلی از جمله فرماندار بهشهر تاکید کرده‌اند که اگر ارزیابی زیست محیطی انجام و محل اجرای طرح به خارج از حریم تالاب منتقل شود، می‌توان از ظرفیت اقتصادی پروژه استفاده کرد. حسین آقامیری، استاد دانشگاه در حوزه مهندسی محیط زیست در گفت‌وگو با خبرنگار اعتماد اظهار کرد: «در دنیا نمونه‌هایی از صنایع پاک وجود دارد، اما باید توجه کنیم که فناوری آنها بسیار گران است و در ایران اغلب سرمایه‌گذاران تمایلی به اجرای کامل الزامات اکولوژیک ندارند. در مورد میانکاله، اگر پروژه الزاما در استان باید اجرا شود، لااقل به منطقه‌ای خارج از شعاع ۳۰ کیلومتری تالاب منتقل شود.»
راهکارهای جایگزین و مسیر گفت‌وگو
به گفته کارشناسان، در شرایط فعلی، سه مسیر قابل طرح است:
۱- تدوین ارزیابی زیست محیطی مستقل و عمومی شدن آن برای مردم و رسانه‌ها
۲- انتقال مکان پروژه به یکی از مناطق صنعتی جنوب استان مازندران یا گلستان با ریسک اکولوژیک پایین‌تر
۳- تقویت گزینه‌های توسعه سبز و اشتغال‌زایی محلی، شامل گردشگری پایدار، کشاورزی هوشمند، صنایع روستایی و صنایع‌دستی در همین رابطه، نرگس آبیار، مستندساز محیط زیستی، در نشست خبری در تهران اظهار داشت: «تنها راه نجات میانکاله، مشارکت مردم محلی و شفافیت تصمیم‌گیری است. پروژه‌ای که در اتاق بسته و بدون نظارت مدنی تصویب شود، آینده‌ای ندارد.»
نقش نهادهای نظارتی و افکار عمومی
در حالی که سازمان‌های مدنی چون دید‌بان محیط زیست، انجمن جنگلبانی ایران و فعالانی همچون کاوه مدنی، بارها خواستار توقف قطعی پروژه شده‌اند، به نظر می‌رسد روند تصمیم‌گیری همچنان تحت نفوذ لابی‌های اقتصادی در دولت و مجلس است. در این بین، برخی نمایندگان مجلس نیز خواستار تشکیل جلسه فوق‌العاده شورای عالی محیط زیست با ریاست رییس‌جمهور شده‌اند. بنا بر اخبار جدید وزارت صمت نیز اعلام کرده که در صورت تامین زمین جایگزین، آمادگی برای انتقال پروژه وجود دارد.
اعتماد نوشت، با این حال، به گفته کارشناسان تا زمانی‌که هماهنگی عملی میان وزارتخانه‌های صمت، نیرو، راه‌وشهرسازی و سازمان محیط زیست شکل نگیرد، طرح‌هایی از این دست همچنان در سایه تضادهای بروکراتیک باقی خواهند ماند. اکنون چشم فعالان محیط زیست، مردم محلی و رسانه‌ها به تصمیم نهایی شورای عالی محیط زیست دوخته شده؛ شورایی که می‌تواند میان توسعه پایدار و تخریب زیست محیطی، مسیر صحیح را انتخاب کرده و از میانکاله، این میراث طبیعی ایران، محافظت کند.
انتهای پیام/
