آیا ترک فعل وزرای نیرو عامل اصلی بحران انرژی است؟ بررسی وعده‌ها، عملکردها و چالش‌های پیش رو
برق را پس بدهید
نیمی از هفته گذشته پایتخت تعطیل بود. تعطیلی‌هایی که علت آن کمبود برق و گاز و سرما اعلام شد. این هفته برخی شهرک‌های پایتخت مثل شهرک شهید بهشتی یا همان قصر فیروزه ۲ در بخش جنوب‌شرقی تهران بیش از ۱۵ ساعت قطع برق را تجربه کردند، برخی شهروندان مجبور شدند برای شارژ گوشی‌های خود به فروشگاه‌های اطراف مراجعه کنند. «عباس علی‌آبادی»، وزیر نیرو، یک ماه قبل، از اتمام قطعی برق در تابستان ۱۴۰۴ گفته بود و حالا این سؤال در ذهن اذهان عمومی پیش آمده که وقتی قطعی‌ها به نزدیکی بهار رسیده، چگونه طی شش ماه قرار است، قطعی برق به اتمام برسد
رخدادشهر: بهمن ۱۴۰۳، این تاریخ دقیق اظهارنظر وزیر نیرو درباره رفع مشکل قطعی برق تا تابستان ۱۴۰۳ است. عباس علی‌آبادی در بازدیدی از طرح‌های آبرسانی در شوشتر گفت انتظار دارد تابستان سال آینده مردم دیگر شاهد بی‌برقی نباشند. او گفته بود: «برنامه گسترده‌ای را برای رفع مشکل ناترازی انرژی در دست داریم که تا پایان سال ۱۴۰۳ به وضعیتی برسیم که در تابستان سال ۱۴۰۴ مطلقاً مشکلی وجود نداشته باشد.»
در حال حاضر، ظرفیت اسمی نیروگاه‌های کشور بالغ بر ۹۴ هزار مگاوات است که در این میان نیروگاه‌های حرارتی با ظرفیتی بالغ‌بر ۷۶ هزار و ۷۰۰ مگاوات (حدود ۸۲درصد ظرفیت نامی) نقش اصلی را در تأمین برق کشور دارند. طبق برنامه هفتم توسعه قرار است ظرفیت اسمی نیروگاه‌های تجدیدپذیر به ۱۲۴ هزار و ۴۸۵ مگاوات برسد. ۳۰ هزار و ۶۴۴ مگاوات افزایش ظرفیت اسمی نیروگاهی که ۱۱ هزار مگاوات آن برپایه تجدیدپذیرها، دو هزار مگاوات افزایش ظرفیت هسته‌ای و حدود ۱۸ هزار مگاوات هم برپایه افزایش ظرفیت اسمی نیروگاه‌های حرارتی می‌چرخد.
برنامه دولت چهاردهم اما برای رفع ناترازی برپایه تجدیدپذیرها می‌چرخد. دولت برنامه دارد تا قبل از تابستان آینده سه هزار و ۵۰۰ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر و تا قبل از پایان دولت ۳۰ هزار مگاوات تجدیدپذیر ایجاد کند. فارغ از اینکه اکنون ظرفیت برق تجدیدپذیر ایران به دو هزار مگاوات هم نرسیده است، آیا این میزان نیروگاه تجدیدپذیر جوابگوی ناترازی برق خواهد بود؟
ناترازی برق تا پایان برنامه هفتم به ۳۳ هزار مگاوات می‌رسد
«علی صادقی همدانی»، رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق اصفهان، با بیان اینکه براساس بررسی‌های انجام‌شده ۸۰ هزار مگاوات پیک تقاضا و ۶۲ هزار مگاوات بالاترین میزان تولید برق در یک روز است، از رشد ناترازی برق خبر می‌دهد. او دراین‌رابطه می‌گوید: «اهداف کمی برنامه هفتم در حوزه برق نیز نشان می‌دهد مشکل جدی و خطای قابل‌توجهی در سیاستگذاری داریم؛ چراکه طبق مطالعات و برآوردها نیاز برق تا پایان ۱۴۰۷ به حدود ۱۲۱ هزار مگاوات می‌رسد. همچنین، برنامه هفتم توسعه راندمان نیروگاه‌ها را ۴۴ درصد و راندمان نیروگاه‌های جدید را ۵۷ درصد دیده است که به‌نظر می‌رسد حصول این سطح از راندمان، رؤیایی است.» صادقی همدانی معتقد است میزان تقاضا و عرضه برق در پایان برنامه هفتم به‌گونه‌ای است که در بدبینانه‌ترین حالت ۶۰ هزار مگاوات در پایان برنامه هفتم ناترازی داریم، در سناریوی خوش‌بینانه نیز میزان ناترازی به ۳۳ هزار مگاوات می‌رسد.
در چشم‌انداز قانون برنامه هفتم، تقاضای برق کشور ۸۵ هزار مگاوات پیش‌بینی شده است. اگر فرض کنیم نرخ رشد این تقاضا ثابت باشد (۸.۷درصد)، در پایان برنامه هفتم مصرف بیشتر از ۱۲۰ هزار مگاوات خواهد بود. موضوعی که نشان می‌دهد برنامه هفتم نیاز مصرفی برق را به‌درستی پیش‌بینی نکرده است
طبق گزارش وزارت نیرو، کشور در پیک روز حدود ۸۰ هزار مگاوات نیاز مصرفی داشته که این عدد نسبت به مدت مشابه سال پیش ۸.۷ درصد رشد داشته است. بااین‌حال، در چشم‌انداز قانون برنامه هفتم، تقاضای برق کشور ۸۵ هزار مگاوات (ظرفیت واقعی) پیش‌بینی شده است. اگر فرض کنیم نرخ رشد نیاز مصرفی برق کشور ثابت باشد (۸.۷درصد) و افزایش پیدا کند، در پایان برنامه هفتم نیاز مصرفی کشور بیشتر از ۱۲۰ هزار مگاوات خواهد بود. موضوعی که در وهله اول نشان می‌دهد در قانون برنامه هفتم نیاز مصرفی برق به‌درستی پیش‌بینی نکرده است.
صادقی همدانی معتقد است هنگامی که دولت تا پایان چشم‌انداز قانون برنامه هفتم سرمایه‌گذاری برای تولید برق را ۸۵ هزار و ۵۰۰ مگاوات (ظرفیت واقعی) پیش‌بینی می‌کند، در خوش‌بینانه‌ترین حالت ممکن ۴۱درصد از نیاز برق مصرفی کشور تا پایان افق برنامه بدون پاسخ خواهد ماند. به‌عبارت دقیق‌تر، درصورت تحقق اهداف کمی برنامه هفتم در بازار برق، به‌احتمال قریب‌به‌یقین کشور با حدود ۳۳ هزار مگاوات کسری برق مواجه خواهد شد.
وزیر نیرو بی‌صداقتی می‌کند
«سید هاشم اورعی»، رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران، نیز معتقد است سال بعد میزان ناترازی کشور به‌مراتب بیشتر از تابستان سال جاری خواهد بود. اورعی با بیان اینکه ماکزیمم تولید سولار در ایران ۲۲ درصد است، به «پیام‌ما» می‌گوید: «این حرف‌هایی که آقایان می‌زنند که سه هزار و ۵۰۰ مگاوات خورشیدی تا پیک سال آینده وارد مدار می‌شود و ۳۰ هزار مگاوات تا پایان دولت چهاردهم به اجرا می‌رسد، حرف‌هایی است که قبلاً هم زده شده است. آقای وزیر نیرو دارد بی صداقتی می‌کند و دروغ می‌گوید؛ ما سال آینده مشکلات برقمان به‌مراتب از الان و از تابستان سال جاری بدتر خواهد بود.» بی‌صداقتی وزیر نیرو موضوعی است که در گفته‌های «آریا صادق حقیقی»، عضو کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران، نیز تأکید می‌شود. او به «پیام‌ما» می‌گوید: «مشکل اساسی ما برخورد غیرمسئولانه، مسئولین ماست. کسانی که قبول مسئولیت می‌کنند، ترک فعل می‌کنند و در نقل‌قول‌هایشان هم متعهد به صداقت نیستند. در جلسات کمیسیون صنایع مجلس، «محرابیان»، وزیر پیشین نیرو، اعلام کرد امسال قطعی برق نداریم و من در همان جلسه نامه اعمال محدودیت‌ها را به رئیس کمیسیون صنایع مجلس ارائه کردم که تعجب کرد. مشکل انگار از افراد نیست، هر کس که روی این صندلی می‌نشیند، برخورد غیرصادقانه دارد. ما ناترازی داریم و آقایان فکر می‌کنند با تغییر اسم این مشکل حل می‌شود. ما کمبود برق داریم، می‌گویند اسمش را بگذارید ناترازی. قطع برق داریم و حالا اسمش را بگذارید مدیریت مصرف. ظاهراً تنها ارگانی که در این مملکت، کارش را درست انجام می‌دهد، فرهنگستان زبان و ادب فارسی است که کلمات را عوض می‌کند؛ وگرنه وزارتخانه‌های ما کاری انجام نمی‌دهند.»
اولویت کشور باید اصلاح شبکه باشد، نه احداث تجدیدپذیر
حقیقی معتقد است برای تأمین انرژی اولویت اصلی کشور باید اصلاح شبکه‌ای باشد که اتلافش در حد و اندازه یک نیروگاه شهید رجایی است. او دراین‌رابطه می‌گوید: «به‌اندازه یک نیروگاه شهید رجایی اتلاف انرژی در شبکه داریم. ارزان‌ترین و سهل‌الوصول‌ترین روش تأمین انرژی کم‌کردن تلفات و بالابردن راندمان نیروگاه‌های ماست، ما الان نیروگاه‌های با راندمان ۲۶ درصدی در مدار داریم که این فاجعه است. ولی الان به شبکه توجه ندارند و تأکیدشان روی احداث نیروگاه خورشیدی است، فردا نیروگاه را می‌زنند و شبکه قابلیت ندارد. الان می‌گویند هر کسی برای خودش نیروگاه خورشیدی بزند. پس‌فردا می‌گویند هر کسی برای خودش خط انتقال بزنند. بعد از آن که گاز کم بیاوریم، می‌گویند هر کسی مته بزند تا به نفت برسد و بعداً هم که به مشکل آب خوردیم، می‌گویند خودتان آب صنعتتان را تأمین کنید. این‌طور که نمی‌شود؛ صنعت مالیات بدهد و بعد خودش هم آب و برق و گازش را تأمین کند. پس اصلاً مالیات برای چه می‌دهند؟»
پیام ما نوشت؛ اولین اقدام برای اصلاحات دیدن واقعیت است. طبق مطالعات و برآوردها نیاز برق تا پایان ۱۴۰۷ به حدود ۱۲۱ هزار مگاوات می‌رسد؛ این یعنی برنامه هفتم توسعه نیاز به اصلاح دارد. تا پنج سال دیگر در خوش‌بینانه‌ترین حالت ما با ناترازی ۳۳ هزار مگاواتی مواجه هستیم. ۳۰ هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی باتوجه‌به راندمان ۲۲ درصدی، فقط شش هزار و ۶۰۰ مگاوات از این خلأ را جبران می‌کند. البته اگر عملاً این میزان نیروگاه احداث شود؛ حال آنکه در برنامه پنج ساله قبل از برای ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی تکلیف قانونی کردند و در عمل یک‌دهم از این میزان هم احداث نشد. در شرایط فعلی کشور کارشناسان بخش اقتصاد و صنعت معتقدند اولویت کشور باید اصلاح شبکه و افزایش راندمان نیروگاه‌های موجود باشد. ناترازی اکنون به بزرگترین مانع سرمایه‌گذاری در کشور بدل شده است. طبق آخرین آمار اعلامی که در نوزدهمین نشست هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران در دی‌ماه برگزار شد، بخش صنعت در اثر خاموشی‌های سال ۱۴۰۳ بالغ‌بر ۲۵۰ همت زیان دیده است. شاخص شامخ به زیر ۵۰ رسیده و آمارها نشان می‌دهند درصورت تداوم این وضع، ما به ورشکستگی صنعتی می‌رسیم.
انتهای پیام/
