در ماه‌های اخیر، بازار برنج دستخوش نوساناتی شد، رشد قیمت برنج ایرانی و وارداتی، کمبود عرضه و نقش دلالان موجب نگرانی مصرف‌کنندگان شد که در این گزارش، به بررسی دلایل گرانی برنج و اظهارات مسئولان در این خصوص پرداخته شده است.
رخدادشهر: از ابتدای دی‌ماه ۱۴۰۳، قیمت برنج به‌ویژه انواع درجه یک ایرانی مانند برنج هاشمی، با افزایش قیمت همراه بوده است. بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که در هفته سوم بهمن‌ماه، مشکل کمبود برنج ایرانی تا حدی برطرف شده و این محصول به میزان کافی در عمده‌فروشی‌ها موجود است.
قیمت سایر انواع برنج ایرانی از جمله هر کیلوگرم برنج فریدونکنار، طارم معطر مازندران و برنج گیلان بیش از ۱۵۰ هزار تومان قیمت‌گذاری شده‌اند. همچنین، برنج هاشمی درباری و هاشمی طارم پنج ستاره حدود ۱۴۰ هزار تومان به فروش می‌رسند. برنج لاشه هاشمی معطر گیلان که پیش از زمستان کمتر از ۶۵ هزار تومان بود، اکنون در عمده‌فروشی‌ها به ۸۰ تا ۹۰ هزار تومان و در خرده‌فروشی‌ها به ۱۰۰ هزار تومان یا بیشتر رسیده و برنج ایرانی اعلاء درجه یک دمسیاه ۱۹۰ الی ۱۹۵ هزار تومان به فروش می‌رسد.
قیمت برنج هندی که پس از آزادسازی واردات در آذرماه ۱۴۰۳ کاهش یافته بود، در روزهای اخیر با افزایش نسبی مواجه شده است. در آغاز پاییز، قیمت هر کیلوگرم برنج هندی به بیش از ۷۰ هزار تومان رسیده بود، اما پس از رفع ممنوعیت واردات، این قیمت به ۵۰ تا ۵۵ هزار تومان کاهش یافت. در حال حاضر، قیمت یک کیسه برنج هندی (10 کیلویی) برندهای معروف در عمده‌فروشی‌ها حدود ۶۲۰ تا ۶۵۰ هزار تومان است.
عوامل مؤثر بر افزایش قیمت برنج
عوامل متعددی در این افزایش قیمت‌ها نقش داشته‌اند. تغییر نرخ ارز و تبدیل ارز نیمایی به ارز توافقی، تأثیر مستقیمی بر قیمت برنج‌های وارداتی داشته است. این تغییرات ارزی باعث شده تا برخی واردکنندگان و توزیع‌کنندگان، عرضه برنج را به‌صورت قطره‌چکانی انجام دهند که این امر منجر به کاهش عرضه و افزایش قیمت در بازار شده است.
علاوه بر این، در سال‌های اخیر، شرکت‌های بزرگ واردکننده برنج، به‌منظور تأمین نیاز بازار و بر اساس قوانین وزارت جهاد کشاورزی، در ازای واردات برنج، موظف به خرید برنج داخلی شده‌اند. این اقدام، هرچند با هدف حمایت از تولید داخلی صورت گرفته، اما در عمل منجر به افزایش تقاضا و در نتیجه افزایش قیمت برنج ایرانی شده است.
نکته قابل‌توجه این است که این افزایش قیمت‌ها، سود چندانی برای کشاورزان نداشته است. بیشتر کشاورزان در پایان فصل کشت، محصول خود را به فروش رسانده‌اند و از این نوسانات قیمتی بهره‌مند نمی‌شوند. در واقع، سود اصلی این افزایش قیمت‌ها نصیب دلالان و واسطه‌ها می‌شود که با نگهداری و عرضه محدود برنج، به افزایش قیمت‌ها دامن می‌زنند.
اظهارات مسئولان درباره کمبود و گرانی برنج
محمد ترکیان - سرپرست معاونت توسعه بازرگانی و صنایع سازمان جهاد کشاورزی استان تهران - در گفت‌وگویی با رادیو گفت‌وگو، با اشاره به نوسانات محصولات کشاورزی که ناشی از عوامل مختلفی مانند کشت، آب و... است، اظهار کرد: این مسائل در کاهش عرضه محصولات و تعیین قیمت تأثیرگذار هستند. برخی دستورالعمل‌ها موجب افزایش یک محصول در کشور و کاهش گروهی دیگر می‌شود و برخی مشوق‌ها نیز تأثیرگذار است.
وی افزود: تمام این عوامل، زمینه‌ساز افزایش یا کاهش قیمت یک محصول در کشورند و نوسانات نرخ ارز نیز مؤثر است. برخی افراد برای حفظ سرمایه به سمت عدم عرضه محصول کشاورزی نظیر برنج و دیگر خشکبار می‌روند که نام صحیح این عمل، احتکار است. وقتی تعادل عرضه و تقاضا برهم بخورد، باعث افزایش قیمت یک محصول می‌شود. در این راستا عدم عرضه، عامل اصلی افزایش قیمت برنج است.
سرپرست معاونت توسعه بازرگانی و صنایع سازمان جهاد کشاورزی استان تهران با بیان اینکه امسال تولید برنج در استان‌های شمالی مطلوب بوده و ثبت سفارش‌ها نیز انجام می‌شود، اظهار کرد: البته تا برج ۹ بنابر حمایت از تولید داخل، با ممنوعیت واردات روبه‌رو هستیم. تا چندی پیش برنج روی دست تولیدکننده می‌ماند و با قیمت نازل خریداری می‌شد.
واردات و نظارت بر بازار برنج
وی درباره اعتراضات به واردات ۱۰ هزار تن برنج گفت: این برنج دارای اختلاط بود، چراکه قرارداد نوعِ برنج را مشخص می‌کند، ولی این برنج با انواع دیگر قاطی بوده و از نظر سیستم بازرسی، تقلب محسوب می‌شود. بنده نمی‌دانم چه اتفاقی برای این محصول افتاده است.
ترکیان درباره خبری دیگر مبنی بر واردات که در رسانه‌ها انعکاس داشته، ادامه داد: واردات گسترده هنوز انجام نشده است. برنج با ارز ترجیحی وارد شده و تحت کنترل دولت است و لذا نمی‌توان منابع گسترده ارزی برای واردات برنج در نظر گرفت. هر وزارتخانه‌ای محدوده ارزی دارد و آن را مدیریت می‌کند، ازاین‌رو واردات گسترده برنج نخواهیم داشت.
ایسنا نوشت، وی سیستم‌های نظارتی در برابر ورود قطره‌چکانی برنج را نام برد و افزود: سیستم انبارها این روند را بررسی می‌کند و بعید می‌دانم کشاورز برنج زیادی در اختیار داشته باشد، چون برنج به بازرگان‌هایی واگذار می‌شود که آن را فرآوری کرده و آماده بازار می‌کنند.
سرپرست معاونت توسعه بازرگانی و صنایع سازمان جهاد کشاورزی استان تهران همچنین تأکید کرد: دولت تدابیری در نظر گرفته تا ظرف یکی دو روز آینده برنج تنظیم بازار تزریق شود و ان‌شاءالله شاهد تعادل خواهیم بود.
انتهای پیام/
