معاون مدیرکل دفتر زمین‌شناسی سازمان زمین‌شناسی:
فرونشست با نرخ متفاوت در دشت‌های کشور در حال پیشرفت است
معاون مدیرکل دفتر زمین‌شناسی، مهندسی و زیست‌محیطی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور با بیان اینکه فرونشست با نرخ متفاوت در دشت‌های کشور در حال پیشرفت است، گفت: به طور غالب عامل اصلی ایجاد فرونشست برداشت بی‌رویه و بیش از حد مجاز آب از منابع زیرزمینی است.
رخدادشهر: امیر شمشکی درباره وضعیت فرونشست ایران نسبت به دنیا و اینکه کدام یک از شهرهای ما ممکن است وضعیت خطرناک‌تری داشته باشد، افزود: بررسی‌های سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور درباره فرونشست از سال ۸۳ به طور جدی شروع شد و از تکنیکی به نام تفسیر تصاویر ماهواره‌ای رادار استفاده کردیم و توانستیم میزان تغییرات سطحی را با سرعت و دقت قابل ملاحظه‌ای اندازه‌گیری کنیم.
وی تصریح کرد: این تکنیک در گذشته وجود نداشت و ما را در اندازه‌گیری میزان فرونشست کلی ارتفاع سطح زمین با چالش‌هایی مواجه می‌کرد و در حال حاضر با بهره‌برداری از این تکنیک توانستیم تغیرات را بهتر از گذشته پایش کنیم و به کمک متخصصان این بخش می‌توان گفت شناخت قابل قبولی از سرتاسر کشور و میزان تغییرات ارتفاعی سطح زمین در اختیار داریم.
به گفته معاون مدیرکل دفتر زمین‌شناسی، مهندسی و زیست‌محیطی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، در چند سال اخیر طی چند دوره سطح ارتفاعی زمین توسط این سازمان و سازمان نقشه‌برداری کشور و چند ارگان دیگر به طور کامل پایش شد و اینکه بخواهیم بگوییم کدام منطقه خطرناک‌تر است باید به دو موضوع خطر و خطرپذیری به طور مجزا توجه کنیم.
وی ادامه داد: فرونشست ممکن است در مناطقی به وجود آید که بروز خطر در آن مناطق دارای اهمیت بالایی است ولی در عین حال ممکن است خالی از سکنه باشد و یا تاسیسات خطوط انتقال انرژی از آن عبور نکرده باشد که بر همین اساس ریسک و خطرپذیری آن مناطق پایین‌تر است، ولی در مقابل با مناطقی مواجه هستیم که میزان خطر در آن ممکن است در مرحله بالایی نباشد ولی این خطر در جایی قرار گرفته که با تاسیسات شهری و عمرانی، شریان‌های حیاتی و تمرکز جمعیتی همراه است که همین عوامل می‌تواند میزان ریسک در آن منطقه را افزایش دهد.
شمشکی خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم بگوییم کجاها گسترش وسیعی دارد تقریباً می‌توان گفت در اکثر دشت‌های ایران که که در آن‌ها کشاورزی به طور گسترده انجام می‌شود و وابسته به منابع آب زیرزمینی است پدیده فرونشست با شدت و حدت متفاوت در حال پیشرفت است.
معاون مدیرکل دفتر زمین‌شناسی، مهندسی و زیست‌محیطی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، درباره استان‌هایی که پدیده فرونشست در آن بسیار شاخص است، تصریح کرد: در برخی استان‌ها مثل استان یزد نرخ فرونشست کاهش پیدا کرده و در استان‌هایی مثل خراسان‌رضوی، تهران، قزوین، کرمان، فارس و اصفهان همچنان فرونشست با نرخ بالا مشاهده می‌شود و در برخی استان‌ها مثل استان گلستان که در کنار دریا قرار دارد و و دارای منابع آب مناسبی بوده، متصور نبودیم که فرونشست در آن رخ بدهد ولی متاسفانه بیشتر پهنه‌های آبرفتی آن درگیر مسئله فرونشست شده است.
وی با بیان اینکه در بخش کوچکی از شرق استان مازندران پدیده فرونشست با نرخ پایین مشاهده می‌شود؛ گفت: بعضی دشت‌های سمنان و دامغان نیز دچار فرونشست شده‌اند که در طول زمان نرخ فرونشست در آن‌ها دارای تغییرات زیادی بوده و دلیل این امر به ماهیت آبخوان و نوع لایه‌های زیرزمینی بستگی دارد.
شمشکی تصریح کرد: برای استان خوزستان نیز متصور بودیم فرونشست در آن روی ندهد ولی متاسفانه در زمان کم‌آبی، ساخت سدها و فشار به منابع آب زیرزمینی باعث می‌شود حتی در این استان هم پدیده فرونشست مشاهده شود که البته مسائلی از جمله رهاسازی سدها، بارندگی، کاهش فشار به منابع آب زیرزمینی باعث اثر توقفی و کنترل‌شونده بر فرونشست می‌شود.
به گفته وی، گیلان تنها استانی است که فعلاً می‌توانیم بگوییم تاکنون هیچ نرخی از فرونشست در آن مشاهده نشده و در استان سیستان و بلوچستان نیز چند طی سال گذشته مشاهده نشده بود ولی تصاویر و اندازه‌گیری‌هایی که به تازگی انجام شده، نشانگر این است که فرونشست با نرخ بالایی در این استان نیز در حال روی دادن است.
معاون مدیرکل دفتر زمین‌شناسی، مهندسی و زیست‌محیطی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، درباره ترک‌های موجود در بناهای شهری و تاریخی شهر اصفهان و اینکه این علائم می‌تواند نشان‌دهنده بروز فرونشست در این استان باشد یا خیر؟ گفت: فرونشست پدیده‌ای است که باعث می‌شود سطح زمین با نرخ‌های متفاوت تغییر کند که این امر در مناطق دارای سازه‌های خطی مثل مترو یا راه‌آهن یا لوله‌های انتقال نفت و گاز و انرژی با تنش به همراه است که این تنش به مقاومت سازه بستگی دارد که آیا مقاومت کافی در برابر فرونشست را دارد یا خیر؟
به گزارش سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، وی ادامه داد: برای پاسخ به این سوال باید مطالعات بیشتری انجام شود که البته در سطح جهانی و همچنین ایران مطالعات در این زمینه کم بوده و آنچه که از این به بعد باید بیشتر به آن توجه کرد تاثیر فرونشست بر روی سازه‌ها شهری و عمرانی است.
شمشکی، درباره جاری بودن یا نبودن آب زاینده‌رود و تاثیر آن بر تشدید خطر فرونشست در استان اصفهان تصریح کرد: همواره امیدواریم آب به طور دائم در زاینده‌رود جاری باشد و این در حالیست که این رودخانه با آبگیری غیرمدوام مواجه است و در مقطعی پر آب و در مقطعی کاملا خشک می‌شود که این امر با توجه به وضعیت ژئوتکنیکی خاک منطقه اصفهان بر اساس نتیجه برخی تحقیقات اثرات نامطلوبی بر سازه‌های اطراف خود از جمله پل‌های تاریخی دارد.
انتهای پیام/
